[ingress]Passiv støtte held ikkje, no må vi mobilisere heilt fram til stortingsbehandlinga. Det er no arbeidet startar, seier BPA-koalisjonen.[/ingress]
– Vi har brei semje om at BPA skal vere eit likestillingsverktøy. No må vi ha engasjement, heilt fram til vi sit med eit stortingsvedtak.
Det sa Tove Linnea Brandvik, leiar for Norges handikapforbund og representant i BPA-utvalet for Samarbeidsforumet av funksjonshemmedes organisasjoner, SAFO, torsdag 16. desember.
Då hadde dei fire i utvalet som representerer oss funksjonshemma, Brandvik, Vibeke Marøy Melstrøm (Uloba), Sverre Fuglerud (FFO) og Sonja Tobiassen (representant for funksjonshemma som har BPA), invitert til felles nettmøte. Tidlegare same dag leverte BPA-utvalsleiar Marianne Skattum NOU-en, den offentlege utgreinga, til Helse- og omsorgsminister Ingvild Kjerkol. NOU-en skal gje eit bilete på korleis BPA bør vere i framtida.
Utreiinga speglar ikkje fleirtalet
Men utgreiinga som vart lagt fram, representerer ikkje ståstaden til fleirtalet i utvalet. Den er samansett av dei framlegga som eit mindretal vart samde om. Difor har den såkalla BPA-koalisjonen, Melstrøm, Brandvik, Fuglerud og Tobiassen, som utgjer den såkalla BPA-koalisjonen, lagt fram eit eige lovforslag. På nettmøtet svarte dei på innsende spørsmål om dette.
– Dette skal ut på høyring. Vi har kome med framlegga vi meiner er dei rette, men det kan kome andre innspel og diskusjon. Vi må få på plass ei betre ordning, og då må vi nytte høvet til å sende inn innspel. Finn fram døme og gå til politikarane, oppmoda Sverre Fuglerud. Han er seksjonsleiar i Norges blindeforbund og representerer Funksjonshemmedes fellesorganisasjon, FFO, i utvalet.
– Neste høve er ikkje om to eller tre år, men kanskje om ti, 20 eller 30 år, stadfesta han.
– Vi er ekspertane
Dei fire minna om bakteppet for BPA, nemleg at funksjonshemma framleis er Noregs største diskriminerte gruppe.
– Det handlar om å endre synet på menneske med nedsett funksjonsevne. Ein skal ha rett til å ta ansvar for sitt eige liv, rett til å røre seg fritt i samfunnet, rett til utdanning, rett til å delta på alle samfunnet sine arenaer, sa Tove Linnea Brandvik.
Ho minna om at assistansebehovet ikkje oppstår på forvaltningsnivå, men i vårt eige liv. Då må vi kunne bestemme sjølv, og BPA-lovgjevinga må ha menneskerettane til menneske med nedsett funksjonsevne (CRPD som utgangspunkt.
– Å vere ein del av gruppa som nyttar desse tenestene gjev oss ein ekspertstatus. Dette handlar om likestilling, om livet til folk. Vi skal likestillast med alle andre innbyggjarar i Noreg, ikkje med andre funksjonshemma. På same måte som kvinner skal likestillast med menn, ikkje andre kvinner, sa Brandvik.
Sonja Tobiassen som representerer funksjonshemma med BPA peikte på samarbeidet mellom dei fire.
– Eg gjekk inn i dette arbeidet med ærefrykt. Det har vore eit tungt ansvar å skulle sørgje for at absolutt alle skal få ordninga dei har rett på og treng. Det godt at vi har stått fast på våre eigne prinsipp og stått saman, sa ho.
Fleirtalet vil ta BPA ut av kommunane
– Eg fekk inntrykk av at helseministeren også vil sjå på vårt forslag, sa Sverre Fuglerud.
Generalsekretær Vibeke Marøy Melstrøm fortalde at utvalet vart nedsett fordi regjeringa stadfesta og fordtod at BPA ikkje er forvalta som eit likestillingsverktøy i dag. Fleirtalet i utvalet, på sju personar inkludert desse fire, er for nokre vesentlege punkt:
- At BPA skal vere gratis og utan krav om eigenandel
- At BPA ikkje kan avgrensast med eigne krav til timetal eller alder, ein skal ha rett på BPA heile livet og uavhengig av timetal
- Å løfte PBA ut av kommunane og over i staten.
– Det er openberre grunnar til at det bør vere slik, sa Sverre Fuglerud.
Han peikte mellom anna på svak kommuneøkonomi som argument for å flytte BPA over i staten. Ei flytting over i staten vil kunne gje rausare ordningar enn vi har i dag.
– Med BPA i staten kan ein sikre ei ordning som fungerer på eit godt og høgt nivå. Då kan fleire få gjennomført utdanning raskare, fleire kan delta i arbeid og andre samfunnsarenaer, og fleire blir mindre isolert.
BPA-koalisjonen er òg samde om at ein må kunne nytte BPA i studentlivet.
– Det trengst kraftige tiltak og tiltak som går ihop. Til dømes bør ein kunne ta med seg vedtaket sitt på studiestaden dersom BPA var tilknytt folkeregistrert adresse, sa han.
Ut av helse
Fleire stilde spørsmål om dei som ikkje kan leie ordninga si sjølv.
– Ein skal ha den same retten og kravet om BPA, uavhengig av om du treng medarbeidsleiing. Å få styrka posisjonen til dei som ikkje kan leie sjølv var noko av grunnen til dissensen, sa Tove Linnea Brandvik.
Difor meiner koalisjonen at alle som har rett på BPA må stå innanfor ei lov.
Det vart òg uttrykt bekymring for om det nye forslaget, særskilt flyttinga av BPA ut av helselovgjevinga, ville gjere at nokon kunne miste tenester dei alt har og treng.
– Noko av det viktigaste er at den som har assistansebehovet sjølv skal kunne vurdere kva behov ein har, sa Vibeke Marøy Melstrøm.
Ein skal sjølv vurdere om ein treng helsetenester i ordninga si, meinte ho. Og sjølvsagt skal ein ha rett på helsetenester på line med andre, uavhengig av BPA-ordninga.
– Men kommunen skal ikkje kunne stille krav om at du skal ha helsefagleg kompetanse i ordninga di, dersom du ikkje sjølv vurderer det slik, sa Melstrøm.