Uloba-gründer Bente Skansgård omtala Independent Living-pionéren Adolf Ratzka som si leiestjerne. Han gjekk bort brått og uventa 22. juli.
– Ein høvding er borte. Vi tek nyhendet om at Adolf er gått bort med sjokk og stor sorg, men òg med takksemd. Den europeiske Independent Living-rørsla har mista si sterkaste og viktigaste stemme, seier generalsekretær Vibeke Marøy Melstrøm.
Adolf Ratzka vart 80 år gammal og budde i Stockholmsområdet saman med kona Doro. Dei to fekk ei dotter i lag. Adolf Ratzka var først og fremst kjend i funksjonshemmarørsla for å ha tatt med seg Independent Living-ideologien til Skandinavia.
– Eg vart kjend med Adolf tidleg på 90-talet, og for meg vart han ein rollemodell og læremeister. Eg fekk fort respekt for han. For kompetansen hans, for dei dyrekjøpte og store erfaringane han bar med seg og delte av, og evna hans til å tenkje strategisk og nyskapande, seier generalsekretæren.
Rørslas far i Skandinavia
Adolf Ratzka grunnla STIL (i dag Stiftarna av Independent Living, den gongen Stockholm Independent Living) i Sverige, var leiar for organisasjonen fram til 1995, og styreleiar for Independent Living Institute (ILI). Ratzka var òg første leiar for det europeiske Independent Living-nettverket ENIL. I 2008 fekk han den Europeiske borgarprisen, og Stolthetsprisen frå Uloba i 2017. Då vart han omtala som Independent Living-rørslas far i Skandinavia.
– Særskilt har eg vore imponert over evna hans til å formidle Independent Living-ideologien, ideologien som dannar grunnmuren for Uloba, seier Melstrøm.
Ho fortel at Adolf Ratzka med største sjølvfølge og enkle ord bar funksjonshemmas likestillingssak med seg i alt han utretta.
– Eg har site i styret i ENIL saman med Adolf, hatt gleda av å vere med på kurs, møter og seminar med han. Ikkje minst har eg stolt fått gå skulder ved skulder med han under Freedom Drive, ENILs største aktivistiske kampanje, og i vår eigen Stolthetsparaden. Vi er i dag meir enn 4000 menneske som kan leve livet vårt fritt på grunn av BPA-ordninga. Adolf skal ha ein stor del av takka, seier Vibeke Marøy Melstrøm.
Ei stjerne for Bente Skansgård
Gjennom det nære venskapet med Uloba-gründer Bente Skansgård var Adolf Ratzka med på å leggje grunnlaget for Borgarstyrt personleg assistanse som likestillingsverktøy i Noreg.
– Når eg tenkjer på Uloba, tenkjer eg på Bente, fortalde han i eit intervju i jubileumsboka Spydspissen frå 2022.
Han vart funksjonshemma som 17-åring og budde på institusjon i heimlandet Tyskland i 5 år. Han reiste så til USA på stipend, tok utdanning og flytte til Sverige for å fullføre avhandlinga si der i Urbant grunneigarskap. I Sverige interesserte han seg meir og meir for funksjonshemma sine levevilkår, og i 1983 heldt han den første Independent Living-konferansen i Skandinavia. Han inviterte store namn som Ed Roberts og Judy Heumann, og her møtte han òg den unge Bente Skansgård. Konferansen vart starten på ein årelang, nær venskap. Mange gonger kalla Bente Skansgård Ratzka både si eiga og Ulobas leiestjerne.
– Vi er mange som kan takke Adolf for innsatsen gjennom så mange år, seier Ulobas generalsekretær.
Våre tankar og medkjensle går til dei aller næraste og etterlatne i denne tunge tida, til den svenske Independent Living-rørsla som har mista ein føregangsmann og pioner, og til heile den europeiske rørsla over tapet av ei urkraft for funksjonshemma med assistansebehov sine rettar og assistanse.
Jubileumsboka Spydspissen: I front for et likestilt samfunn finn du her.